Aktualności

Paski mocujące to często niedoceniany element sprzętu do zbiórki moczu, mimo że mają kluczowy wpływ na bezpieczeństwo i komfort osoby z nefrostomią. To właśnie od ich jakości zależy stabilność mocowania oraz wygoda codziennego użytkowania worka do zbiórki moczu. Jakie cechy powinny mieć dobre paski mocujące? Oto wszystko, co warto wiedzieć na ten temat.

Czym powinny się cechować dobre paski mocujące worki do zbiórki moczu?

Wybierając paski mocujące, warto zwrócić uwagę na następujące czynniki:

1. Długość i regulacja – paski powinny bez problemu obejmować udo lub łydkę. Ważną cechą dobrych pasków jest ich uniwersalna długość oraz możliwość skrócenia i dopasowania do indywidualnych potrzeb użytkownika.
2. Warstwy silikonu – silikon, dzięki swoim właściwościom antypoślizgowym, zwiększa stabilność mocowania. Im więcej warstw silikonu posiadają paski, tym pewniej utrzymują one worek na miejscu.
3. Miękkość materiału – komfort wynikający z wysokiej jakości materiału jest kluczowy, gdyż paski będą noszone przez wiele godzin każdego dnia.
4. Trwałość – wysokiej jakości paski są wykonane z materiałów odpornych na zużycie, co wpływa na ich większą żywotność.
5. Rzepy – z pozoru nieważny element, tak naprawdę odgrywa istotną rolę. Rzepy powinny być łatwe w obsłudze, trwałe oraz zaprojektowane w taki sposób, aby nie niszczyły odzieży.
6. Guziki stabilizujące – paski mocujące powinny posiadać specjalne guziki stabilizujące służące do wygodnego przymocowania worka do nogi.
7. Możliwość prania – wysokiej jakości paski mocujące powinny nadawać się do wielokrotnego prania, co pozwala na zachowanie lepszej higieny i wydłuża czas ich użytkowania.

Jak zakładać paski mocujące?

Zakładanie pasków mocujących jest kluczowym etapem zapewniającym stabilność i wygodę użytkowania worka do zbiórki moczu. Oto jak zrobić to krok po kroku:

1. Przygotowanie skóry
   Przed założeniem pasków należy dokładnie umyć i osuszyć skórę w miejscu mocowania. Higiena jest szczególnie ważna, aby zapobiec podrażnieniom i infekcjom. Upewnij się, że skóra jest sucha, co poprawi przyczepność pasków.
2. Zakładanie pasków i mocowanie worka
   • Metoda pierwsza: Załóż paski mocujące na udo lub łydkę, upewniając się, że po zapięciu rzepów nie powodują one nadmiernego ucisku. Następnie przymocuj worek do pasków, przeciągając guziki stabilizujące przez otwory w worku do zbiórki moczu.
   • Metoda druga: Alternatywnie możesz najpierw przymocować worek do pasków mocujących, a następnie założyć je na nogę. To rozwiązanie jest wygodne w przypadku większych worków lub ograniczonej mobilności.
3. Dopasowanie pasków
   Po założeniu pasków zadbaj o to, aby nadmiar materiału nie zakłócał komfortu ani nie utrudniał swobody ruchów. Jeśli paski są za długie, przytnij je nożyczkami, aby lepiej dopasować je do obwodu nogi.
4. Kontrola stabilności
   Po zakończeniu zakładania sprawdź, czy worek jest stabilnie przymocowany i czy paski nie zsuwają się podczas poruszania się. Nie powinny one także powodować dyskomfortu ani zbyt mocno uciskać nogi.

Pamiętaj, aby wybrać paski mocujące, które pozwalają na dopasowanie ich długości do kształtu nogi. Dodatkowo pamiętaj, aby posiadały one guziki stabilizujące – pozwoli to na ich łatwiejsze założenie i lepszą stabilizację worka.

Wskazówki i środki ostrożności

Worki do zbiórki moczu należy zmieniać zgodnie z zaleceniami lekarza lub pielęgniarki. Aby zapobiec infekcji, warto pić co najmniej 2 litry płynów dziennie. Objawami zakażenia mogą być obecność krwi w moczu, mętny mocz lub nieprzyjemny, ostry zapach moczu. W takich przypadkach należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Do specjalisty należy zgłosić się także w przypadku wypadnięcia lub poluzowania się drenu nefrostomijnego albo pojawienia się zmian skórnych wokół nefrostomii.

Nowoczesne rozwiązania w paskach mocujących

Obecnie na rynku dostępne są paski mocujące, które łączą najnowocześniejsze technologie z wygodą użytkowania. Przykładem takiego produktu są Paski mocujące Larena®, które wyróżniają się:

• Podwójną warstwą silikonu
  Dzięki dwóm warstwom silikonu umieszczonym na wewnętrznej stronie paska, paski nie zsuwają się z nogi, zapewniając wyjątkową stabilność mocowania. Zygzakowy sposób rozmieszczenia silikonu na powierzchni paska zwiększa jego właściwości antypoślizgowe.
• Wzmocnionymi guzikami stabilizującymi
  Specjalnie wzmocnione guziki o powiększonym rozmiarze pozwalają na łatwe założenie i zdjęcie worka oraz lepszą stabilizację worka.
• Regulacją długości
  Możliwość dostosowania pasków do różnych obwodów nogi czyni je uniwersalnym rozwiązaniem.

Te wszystkie rozwiązania sprawiają, że użytkowanie worków do zbiórki moczu staje się wygodniejsze, a paski są bardziej niezawodne, nawet podczas intensywnego ruchu lub innych aktywności fizycznych.

Niestety nie istnieje żadna złota zasada mówiąca o tym, jak często opróżniać oraz wymieniać worek do zbiórki moczu. Warto w tym zakresie stosować się do zaleceń lekarza lub pielęgniarki. Jednakże posiadanie regularnej rutyny to zawsze dobry pomysł. W ciągu dnia większość osób z nefrostomią musi opróżniać worek tak często, jak przed operacją musieli opróżniać pęcherz. Zwykle oznacza to chodzenie do łazienki co 2-4 godziny (do 8 razy dziennie). Ostateczna liczba zależy od tego, ile płynów przyjmujesz. Im więcej pijesz, tym częściej musisz go opróżniać. Dowiedz się, jak często wymieniać worek do zbiórki moczu.

Kiedy opróżniać worek?

Jak jednak rozpoznać, że to już moment na opróżnienie worka? Warto to zrobić, gdy jest zapełniony w ⅓, najpóźniej w ⅔. Musisz na bieżąco sprawdzać jego zapełnienie, ponieważ mocz spływa do niego przez cały czas. Wielu pacjentów odczuwa ten moment, bo wtedy worek osiąga pewną wagę. Wyczucie odpowiedniego momentu jest istotne, ponieważ im pełniejszy worek, tym jest cięższy. Co z tego wynika? W pewnym momencie zaczyna odznaczać się pod ubraniem. Duża waga worka może obluzowywać cewnik i prowadzić do przecieków, podrażnienia skóry oraz wydzielania się nieprzyjemnego zapachu.

W nocy możesz korzystać z worków do dobowej zbiórki moczu o pojemności 2 l i długości drenu 140 cm. Dzięki nim nie musisz wstawać i możesz przespać całą noc.

Jak często wymieniać worek do zbiórki moczu?

Codziennie.  Dowiedz się, jak to jest w przypadku interesujących Cię worków, nim je wybierzesz. To ważny czynnik, od którego zależy Twój nakład pracy w pielęgnację nefrostomii i skóry wokół niej. Poeksperymentuj z różnymi typami worków, nim znajdziesz ten dla siebie.

Kiedy jeszcze wymieniać worek zbiórki moczu?

Wykształć sobie rutynę np. ustaw budzik w telefonie na konkretną godzinę określonego dnia, kiedy będziesz w domu. Nie czekaj na przecieki, ponieważ mogą one prowadzić do podrażnień skóry.

Jak pozbyć się nieprzyjemnego zapachu z nefrostomii?

Nefrostomia wiąże się z określonym zapachem. To inny zapach od tego, który oznacza infekcję albo inny problem. Skąd się bierze? To połączenie rozkładu plastiku worka z moczem. Poza tym worek na mocz nie jest sterylny, czyli pozbawiony bakterii. Zasadniczo żaden zapach nie powinien być odczuwalny. Jednakże sporo pacjentów jest wrażliwych w tej sferze. Jak temu zapobiec?

Najlepszy sposób to:

1. Odpowiednio się nawadniaj – im mocz jest bardziej skoncentrowany, tym intensywniejszy jest jego zapach. Możesz go rozwodnić pijąc 2-3 litry dziennie. Najlepsza jest woda.
2. Znajdź worki do zbiórki moczu lub worki urostomijne dla siebie. Worki muszą szczelnie przylegać oraz być możliwie jak najwygodniejsze i nie podrażniać skóry.
3. Zmień dietę. Niektóre pokarmy intensyfikują zapach moczu. Nie musisz ich unikać zupełnie, ale jeśli stresujesz się konkretną sytuacją np. ważną uroczystością, możesz czasowo zmienić dietę. Podstawa to oczywiście picie wody. Unikaj również jedzenia szparagów, ryb, czosnku i cebuli.

Wiesz już, jak często wymieniać worek do zbiórki moczu. Pamiętaj, że dobranie odpowiedniego sprzętu sprawi, że szybko zaczniesz robić to sprawnie i bezbłędnie.

Jak wygląda spanie z nefrostomią? To pytanie zadaje sobie wiele osób. W Internecie ciężko znaleźć odpowiedź, pomijając ogólne porady, że dostosowanie się zajmie chwilę czasu. Jednak jak oswoić się z nową sytuacją, kiedy nie możesz spać? Spanie z urostomią wydaje się prostsze, jednakże potrafi również sprawiać problemy. Po lekturze tego artykułu dowiesz się, jak spać z nefrostomią i urostomią.

Spanie z nefrostomią stanowi problem wielu osób na całym świecie

Postanowiliśmy przyjrzeć się tej sprawie. Niestety polski Internet pozostawił nas bez odpowiedzi. Zdołaliśmy tylko znaleźć poradę, aby nie spać na plecach, żeby nie uciskać nefrostomii. Tylko co ma robić, jeśli ktoś całe życie spał na wznak albo na tym boku, gdzie znajduje się nefrostomia? Zawędrowaliśmy więc do anglojęzycznych stron. Dotarliśmy w końcu do amerykańskiego forum “Bladder Cancer Advocacy Network”, zrzeszającym osoby z nowotworem pęcherza moczowego. Tam też użytkowniczka o nicku Dwem napisała:

“Mój mąż ma cewnik nefrostomijny umieszczony w odpływie jego lewej nerki. Przeszedł usunięcie pęcherza moczowego i prostaty i nadal ma raka. Dostał sepsy po założeniu cewnika do nefrostomii. A na dodatek ma teraz problemy ze snem, ponieważ cewnik jest tak niewygodny. Czy ktoś ma jakiś pomysł, jak sprawić, aby było mu lepiej?”

Spanie z nefrostomią – z poduszkami pod szyję lub wałkiem lędźwiowym

Na ratunek przybyła użytkowniczka doggiedoos. Odpowiedziała: “Przykro mi słyszeć o twoim mężu. Mój mąż też miał sepsę. Jedną rzeczą, która pomogła, była mała dmuchana poduszka w kształcie półksiężyca, którą w samolotach używa się do podparcia szyi. Mój mąż korzystał z niej na plecach, gdy spał na fotelu. Dzięki temu rozwiązaniu cewnik od nefrostomii nie był ściskany, a on mógł czuć się całkiem komfortowo.”

W Polsce możesz kupić taką poduszkę. Podobny efekt uzyskasz za pomocą wałka lędźwiowego. Poduszka lub wałek unoszą bok, dzięki czemu nawet śpiąc na lewej czy prawej stronie, nie uciskasz drenu cewnika od nefrostomii.

Spanie z nefrostomią – najłatwiej na brzuchu (jeśli potrafisz)

Inną poradę dała użytkowniczka kgs-22: “Kilka miesięcy po operacji usunięcia pęcherza moczowego mój mąż miał cewniki nefrostomijne przez jakiś czas i z czasem czuł się z nimi coraz bardziej niekomfortowo. Dużo spał na brzuchu.”

To rozwiązanie jest łatwe do zastosowania – oczywiście, jeśli potrafimy spać na brzuchu. A co jeśli nie umiemy tak zasnąć, a rozwiązanie z wałkiem nam nie odpowiada?

Spanie z nefrostomią – na poduszkach z sofy lub kanapy

W dyskusję włączył się również pacjent o nicku KNE: “Miałem obustronne cewniki do nefrostomii przez pięć miesięcy przed usunięciem pęcherza moczowego. Moim rozwiązaniem było spanie na podłodze na dwóch dużych poduszkach, wziętych z sofy. W ten sposób mogłem mieć wyjścia drenów cewników w szczelinie między poduszkami i nic ich nie uciskało. To działało przy spaniu na plecach lub na boku. Gdy spałem na plecach, kładłem worki na mocz na podłodze po obu stronach (wielkość poduszek dawała pewną wysokość, prawie jak na łóżku). Gdy spałem na boku, umieszczałem oba worki do zbiórki moczu po jednej stronie. Nie było to rozwiązanie idealne, ale było mi o wiele wygodniej niż w łóżku. Wstawałem w połowie nocy tylko po to, żeby opróżnić worki na mocz.”

Nie musisz wstawać w nocy, aby opróżnić worki na mocz

Na szczęście w Polsce dostępne są worki do dobowej zbiórki moczu. Możesz je wykorzystać, aby przespać całą noc bez wstawania do toalety. Mają pojemność nawet do 2 litrów, więc możesz z nimi spokojnie zasnąć, bez obaw o przeciekanie worka. Do wyboru są różne długości drenu, aby dopasować go do każdego wieszaka do worka – nawet jeśli śpisz na podłodze na dwóch poduszkach z sofy.

Jak spać z urostomią?

Sprawa wydaje się prostsza, ponieważ umiejscowienie worka nie sprawia aż takich problemów. Spokojnie możesz spać na boku, pamiętaj tylko o jednym:

• jeśli śpisz na tym boku, gdzie znajduje się urostomia, worek oprze się o materac,
• jeśli jednak śpisz na drugim boku, podłuż pod worek poduszkę, tak abyś nie czuł jego ciężaru, gdy się napełnia.

To tyle! Mamy nadzieję, że z naszymi poradami w końcu prześpisz całą noc i będzie Ci łatwiej żyć z nefrostomią lub urostomią.

Choroby nerek wymagają od pacjenta szczególnej uwagi w kwestii zachowania odpowiedniej, zbilansowanej diety, która wspomoże ich pracę i jednocześnie ich nie obciąży. Spożywanie odpowiednich produktów dostosowanych do choroby jest zatem bardzo ważne. Nerki są częścią układu moczowego i pełnią funkcję naturalnego filtra, który usuwa z krwi szkodliwe substancje i wydala je z moczem.

Kluczowe jest wyeliminowanie z diety pożywienia, którego produkty przemiany nie mogą być na bieżąco usuwane z powodu uszkodzenia nerek, ponieważ ich nadmiar będzie niekorzystanie wpływał na funkcjonowanie całego organizmu prowadząc do ciężkich uszkodzeń i konieczności np. wyłonienia nefrostomii.

W zależności od choroby podstawowej nerek diety możemy podzielić na :

– dieta pełnowartościowa – stosowana w przypadku zakażeń układu moczowego czy przewlekłych nefropatii kanalikowo-śródmiąższowych, najmniej rygorystyczna z ww. wymienionych diet.

Pożywienie powinno być zbilansowane i urozmaicone, zalecane jest spożywanie produktów ze wszystkich grup żywności : produkty zbożowe (z pełnego przemiału, bogate w witaminy, sole mineralne i błonnik – szczególnie pożądany w diecie u osób ze stomią), mleczne (chude mleko i ser, zwłaszcza twarogowy, które są źródłem białka, wapnia i wit. B2), warzywa i owoce (źródło witamin i antyoksydantów), chude mięso, ryby, drób (główne źródło białka w diecie), tłuszcze roślinne.

– dieta niskobiałkowa – stosowana w przewlekłym kłębuszkowym zapaleniu nerek, nefropatii cukrzycowej, okresie wielomoczu wczesnego w ostrej niewydolności nerek czy przewlekłej niewydolności nerek.

Podczas diety konieczna jest stała kontrola ilości spożywanego białka oraz kontrolne oznaczenia stężenia elektrolitów we krwi (sód, potas, wapń, fosfor). Zależnie od stopnia zaawansowania uszkodzenia nerek białko ogranicza się do ok. 0,7g/kg m.c., zatem dzienne spożycie białka wynosi ok. 40-50 kg. Zalecane jest spożywanie jaj, mleka, twarogu, chudego mięsa i ryb, białko roślinne ogranicza się wówczas do 1/3 ogólnej ilości. Nie zaleca się warzyw strączkowych ze względu na dużą ilość białka roślinnego. Tłuszcze powinny pokryć dzienne zapotrzebowanie na poziomie ok. 1 – 1,3 g tłuszczu / kg m.c. Najlepiej podawać tłuszcze o dużej zawartości odżywczej : śmietankę, olej słonecznikowy, masło.

– dieta wysokobiałkowa – stosowana głównie w zespole nerczycowym. Zaleca się przyjmowanie ok. 1,3 – 1,5 g białka / kg m.c, zatem ok. 90-120 g/dziennie. Białko powinno w 2/3 pochodzić z produktów zwierzęcych. Zwiększone jest również zapotrzebowanie na witaminy, głównie wit. A, K, C, oraz wit. Z grupy B.

– dieta kleikowo-owocowo-mleczna – stosowana w odmiedniczkowym zapaleniu nerek, kłębuszkowym zapaleniu nerek.

Jest to dieta węglowodanowa niskoenergetyczna, podstawą są kleiki sporządzone z kaszy jęczmiennej, ryżu czy płatków owsianych. W zależności od wskazań lekarskich dietę tę można modyfikować dodatkiem cukru, masła, mleka.

– dieta ziemniaczana – stosowana w niewydolności nerek. Jest to dieta niskobiałkowa bezsolna, głównym produktem białkowym są ziemniaki (średnie spożycie dzienne to ok. 1,5 kg), ponadto stosuje się dodatek innych warzyw, owoców i tłuszczu w postaci masła niesolonego czy oleju sojowego. Podczas stosowania tej diety konieczne jest uzupełnianie aminokwasów egzogennych (metionina) lub ketoanalogów aminokwasów (ketodieta), jak również preparaty witaminowe, jednak nie wszystkie dostępne na rynku są dozwolone w niewydolności nerek (wymaga konsultacji z lekarzem).

Należy pamiętać, że wyżej wymienione diety są dedykowane osobom wyłącznie obciążonym chorobami nerek, pozostających pod nadzorem lekarza prowadzącego, w tym naszym pacjentom z nefrostomią. Osoby zdrowe wszelkie rygorystyczne diety powinny skonsultować z dietetykiem.

W każdym rodzaju diety, niezależnie od stopnia zaawansowania choroby nerek należy ograniczyć:

– tłuszcze zwierzęce – zawierają one nasycone kwasy tłuszczowe i cholesterol. Są to smalec, boczek, tłuste wędliny, pełne mleko, śmietana, masło. Tłuszcze zwierzęce najlepiej zastępować roślinnymi, np. olej słonecznikowy, rzepakowy, sojowy.

– cukier, słodycze – oprócz węglowodanów nie zawierają one składników odżywczych, a ich nadmierne spożycie prowadzi do otyłości, miażdżycy, kamicy żółciowej, próchnicy zębów.

– sól – jeśli lekarz nie zaleci ograniczenia lub wycofania z diety, należy spożywać dziennie nie więcej niż łącznie 5g!

– alkohol – wypłukuje magnez i składniki mineralne. Pamiętajmy, że najlepszym sposobem nawodnienia jest woda, w ilości dostosowanej do masy ciała, chorób towarzyszących i stanu zdrowia. W przypadku osób obciążonych chorobowo, w okresie rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych, w tym m.in po zabiegu wyłonienia stomii odpowiednia ilość wody jest niezbędna.

Powyższe zalecenie zdrowej i zbilansowanej diety powinny dotyczyć każdego z nas, niezależnie od chorób towarzyszących, w tym chorób prowadzących do wyłonienia stomii (nefrostomii, ileostomii, kolostomii czy urostomii).

Dbajmy zatem o siebie i innych, szczególnie w epidemii COVID-19!

Infekcja COVID-19 uszkadza nie tylko płuca, ale również inne narządy, w tym nerki. Pacjenci z ciężkimi objawami i przebiegiem zakażenia koronawirusem, wymagający hospitalizacji, są najczęściej narażeni na uszkodzenie nerek. Trzeba jednak pamiętać, że na to powikłanie narażeni mogą być wszyscy chorujący. Część doniesień naukowych wskazuje, że co najmniej 30% osób hospitalizowanych z powodu COVID-19 ma objawy uszkodzenia nerek. Niestety dotyczy to również tych, którzy nie mieli wcześniej problemów z funkcjonowaniem tego narządu.

Kto jest najbardziej zagrożony powikłaniami ze strony nerek?

Choroby nerek zagrażają każdemu zakażonemu COVID-19, jednak najbardziej narażeni są pacjenci z chorobami przewlekłymi, takimi jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, przewlekła choroba nerek, zaburzenia odporności, zaburzenia krzepnięcia, pacjenci po przeszczepach narządów. Objawy, które wskazują na ostre uszkodzenie nerek w trakcie infekcji COVID, to m.in. :

• ból w okolicy lędźwiowej,
• zmiana w ilości i częstotliwości oddawania moczu (skąpomocz),
• gorączka, zaburzenia świadomości,
• obrzęki kończyn dolnych i górnych, a czasami całego ciała,
• drżenie mięśni, trudności z oddychaniem, chwiejne ciśnienie krwi – na późniejszym etapie choroby:
• w badaniach laboratoryjnych – wysoki poziom białka w moczu, krwio/krwinkomocz

Uszkodzenie nerek może być przejściowe w trakcie infekcji – bardzo ważne jest wczesne wdrożenie leczenia i monitorowanie stanu pacjenta. Nerki są narządami współpracującymi z całym organizmem i odpowiedzialne są za ważne funkcje, m.in. za regulację poziomu elektrolitów i filtrację krwi ze zbędnych substancji chemicznych. Dlatego ich uszkodzenie może być przyczyną cięższego przebiegu infekcji COVID-19.

Uszkodzenie nerek po infekcji COVID-19 niestety czasami może być trwałe i wymagać leczenia dializami, czy innymi metodami nerkozastępczymi. Jest to bardzo niebezpieczne dla zdrowia i grozi powikłaniami, dlatego należy wykonywać kontrolne badania moczu, krwi, poziomu elektrolitów.

Pamiętajmy – dbajmy o siebie i innych, unikajmy dużych zbiorowisk, nośmy maseczki, dezynfekujmy ręce tak często jak to możliwe i zachowujmy dystans społeczny.

Uwaga! W przypadku problemów zdrowotnych należy koniecznie zgłosić się do lekarza specjalisty.

Szanowni czytelnicy,

W dzisiejszym artykule pragniemy przybliżyć Wam sylwetki znanych osób z Polski jak i zagranicy posiadających stomie. Osobowości te są świetnymi przykładami tego, iż stomia nie oznacza końca normalnego życia, a wręcz przeciwnie, może być ona motorem napędowym do podjęcia nowych działań i przedsięwzięć! 

Stanowisko Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego w sprawie szczepienia przeciw SARS-COV-2 u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek oraz po transplantacji nerki.

Od marca 2020, czyli w trakcie pandemii COVID-19 liczba zgonów w Polsce wzrosła prawie dwukrotnie. Pacjenci z przewlekłą chorobą nerek, zwłaszcza poddani dializoterapii oraz biorcy przeszczepu nerki należą do grupy zwiększonego ryzyka cięższego przebiegu COVID-19, a nawet zgonu z powodu infekcji. Już ponad 4200 chorych dializowanych zachorowało, z czego ponad 20% zmarło.

Szczepionka przeciw SARS-COV-2 wyzwala w organizmie naturalną produkcję przeciwciał i stymuluje komórki odpornościowe do ochrony przed chorobą. Szczepionka jest zarejestrowana do stosowania u dorosłych i młodzieży od 16 roku życia. Schemat szczepienia obejmuje podanie domięśniowo 2 dawek szczepionki w odstępie 21-28 dni. Szczepienie nie jest zalecane kobietom w ciąży i karmiącym piersią z powodu braku badań na tej grupie chorych. Szczepionka zawiera matrycowe RNA (mRNA) kodujące glikoproteinę S (Spike) – białko kolca koronawirusa SARS-CoV-2 w otoczce nanolipidowej. Podanie fragmentu kodu genetycznego wirusa w postaci mRNA ma na celu wytworzenie odporności blokującej wejście wirusa do komórki ludzkiej.